Opening expositie ‘De verzameling Houtman’ op zondag 10 november 2019 door Mieke de Wit, kunsthistorica.
Mendelt ontzamelt
Ik ben al een jaar of tien collega-curator van Mendelt en kunsthistoricus. In Groningen afgestudeerd in 1990. Moderne kunst. Niet zo modern als die van de collectie Houtman. Mijn favorieten zijn zeventiende-eeuwse portretten. Strenge blikken in roze, zwart en wit tegen een donkere bruine of groene achtergrond. Mijn afstuderen op het werk van de impressionisten Morisot, Cassatt, Bracquemond en Gonzalès was, ondanks overeenkomsten, al een stevig compromis. Ik zit dus ver van de naoorlogs lyrisch abstract af.
Volgens de kunstgeschiedenis is het werk ontstaan uit onvrede met het toen recente verleden. Heftig geuit op de drager met diverse media. Het levert zeer indringende beelden op. Ik heb de oorlog niet meegemaakt en mijn hippie ouders zaten in het pedagogisch maatschappelijk werk als reactie op de ellende in de wereld. De (tijdens geschiedenisles aangeleerde) expressie; woede, wanhoop, verontwaardiging, raakte mij net zo veel of weinig als de veldslag op het tapijt van Bayeux.
Totdat je Mendelt over abstracte kunst hoort praten. Of eigenlijk, tekeer gaan. Man, wat een passie! Kijk, ik begreep natuurlijk het verhaal achter het werk wel, want die geslaagde tentamens erover maken tenslotte ook deel uit van mijn afstuderen, maar ik hoefde er niet de hele dag naar te kijken. Ik zocht het ook niet op. Maar waarom eigenlijk niet? Zowel vraag als antwoord stelde en beantwoorde Mendelt in zijn vele, vele verhalen over en met de kunstwerken en hun makers. Heel persoonlijke anekdotes. Verhalen, die inmiddels deel uitmaken van de biografie van de schilderijen. Ik kan er nu wel de hele dag naar kijken en blijf er nieuwe dingen in vinden. Natuurlijk ook afhankelijk van wat voor weer het is buitenshuis en tussen de oren.
Maar Mendelt laat ons nog andere emoties in de werken zien. De liefde voor kleur, vorm, compositie en textuur. Het gaat niet altijd maar om boos. Het door de maker en beschouwer veel besproken ongenoegen is juist in liefde voor de wereld geuit. Er is altijd ellende en gedoe in de wereld. Groot of klein, ver van je bed of juist aan de eigen keukentafel. Abstract werk gaat over ons. Wij. Onze emoties. En dat is iets wat iedere dag een waarheid als een klok is. Atoomklok of niet. Luidend of niet.
Mendelt wil zijn werk eigenlijk niet kwijt. Hij heeft dan ook van alles verzonnen om zijn werk bij zich te houden, zoals thuis zijn eigen galerie of museum beginnen of gewoon niet verhuizen.
Van het verhuizen van andermans indrukwekkende stukken worden wij, zijn collega’s, ook op de hoogte gesteld. Hij blijkt deze werken dan al jaren te volgen. Alsof hij het over familieleden heeft.
Bij iedere verwerving (zo heet het kopen van een kunstwerk) zit ook een verhaal. En nieuwe vrienden voor het leven. Moet inmiddels een bijzonder clubje liefhebbers zijn. Koopt u een van zijn werken, vraag naar het verhaal dat erbij hoort. Pak een stoel, trek een kurk. Een nouveauté van de laatste jaren onder kunsthistorici is de biografie van een kunstwerk. Dat zijn niet alleen de fysieke littekens van behandelings- en leeftijdsschade, maar ook de verhalen die erbij horen. Hoe is het ontstaan? Waarom en waar en wie? Eerste expositie, eerste reacties, recensies, eigenaren, legendes, mythes. Het hoort allemaal bij zo’n kunstwerk, net als de huidige eigenaar die op het punt staat zijn kostbaarheden door te geven aan de volgende generatie schatbewakers.
De tentoonstellingscommissie waar Mendelt en ik in werken, vergadert bij toerbeurt bij de leden thuis. Behalve bij mij, want ik heb niet zoveel stoelen. Misschien had ik bij mijn verhuizing zitplaatsen voorrang boven kunstwerken moeten geven. Meh. Ik woon nu in de depot en slaap in een inloopkast. En volgens mij zit er niet één abstract werk tussen en al helemaal geen Appeltje voor de dorst. Voor mij te laat om dat nog te verwerven. Een heel ander leven. Misschien is het daarom zo leuk om af en toe de wereld van Mendelt te bezoeken en te vergaderen in zijn, ons, privémuseum.
Dankjewel dat je mij met zoveel plezier hebt geleerd om van expressieve, abstracte kunst te houden.
Drs. M. de Wit-Mulders